Ανακουφίζοντας το χρόνιο πόνο

 Toυ John Wilks –Μετάφραση Αλεξάνδρα Αντωνίου

 Η φλεγμονή μπορεί να αποδειχτεί ότι είναι το Ιερό Δισκοπότηρο της ιατρικής, το οποίο ακόμα παραμένει ασύλληπτο – το μοναδικό φαινόμενο που κρύβει το κλειδί της ασθένειας και της υγείας.

J Meggs, MD The Inflammation Cure

Ο χρόνιος πόνος αποτελεί πραγματική πρόκληση για το θεραπευτή της τεχνικής Bowen, καθώς είναι συχνά πολύ δύσκολο να σιγουρευτεί για την προέλευσή του. Ως χρόνιος πόνος ορίζεται μια κατάσταση, η οποία διαρκεί περισσότερο από έξι εβδομάδες.

Μέρος του προβλήματος αποτελεί το γεγονός, ότι όσο περισσότερο διαρκεί ο πόνος τόσο μεγαλώνει το πεδίο δράσεως για συσχετιζόμενους πόνους, τόσο εδραιώνονται πρότυπα αντιστάθμισης και τόσο εξαπλώνεται και περιχαρακώνεται ο αρχικός πόνος. Όπου υπάρχει κάποιος βαθμός φλεγμονής στους ιστούς, πράγμα που συμβαίνει σχεδόν πάντοτε, ο χρόνιος πόνος δεν θα επηρεάσει απλώς τα περιφερικά νεύρα και το νωτιαίο σωλήνα, καθιστώντας τα υπερευαίσθητα, αλλά θα ενεργοποιήσει και το συμπαθητικό νευρικό σύστημα.

Το είδος των περιπτώσεων και των καταστάσεων που μπορούν να δημιουργήσουν ένα παρόμοιο σενάριο είναι:

• Οποιαδήποτε φλεγμονώδης κατάσταση
• Τραυματισμός μιας άρθρωσης (γόνατο, αστράγαλος, καρπός, ώμος, αγκώνας, κ.λπ.), που δεν έχει θεραπευθεί πλήρως
• Συμφύσεις (π.χ., γύρω από τις ωοθήκες ή μετά από εγχειρήσεις)
• Ινομυώματα
• Σπονδυλικές μετατοπίσεις που επιφέρουν ένταση και καταπονούν τους συνδέσμους και τους μύες γύρω από τη σπονδυλική στήλη
• Σπονδυλολισθήσεις όπου υπάρχει φλεγμονή
• Σφραγίσματα δοντιών
• Ουλώδης ιστός, ειδικά στα σημεία όπου είναι ακόμη ευαίσθητος
• Οποιαδήποτε βλάβη ιστού που δεν έχει επανέλθει τελείως και όπου ακόμη υπάρχει ήπιας μορφής ενόχληση

Αν η κατάσταση είναι χρόνια, είναι συνήθως εύκολο να αναγνωρίσουμε κάποιον που υποφέρει, καθώς θα παρουσιάζει όλα τα συμπτώματα ενός υπερ-δραστήριου συμπαθητικού συστήματος:

• Έλλειψη ποιοτικού ύπνου
• Άγχος (πιθανόν σε χαμηλά επίπεδα) ή κρίσεις πανικού
• Αυξημένη αρτηριακή πίεση ή ταχυκαρδία
• Πιθανή απώλεια όρεξης
• Τάση για συναισθηματικά ξεσπάσματα ή θυμό
• Αλλαγή χρώματος και υφής του δέρματος γύρω από την περιοχή του τραυματισμού (π.χ., το δέρμα γίνεται πιο λεπτό και ξηρό)

Έχω βρει, ότι ένα από τα πιο βασικά πράγματα, που πρέπει να κάνει ο θεραπευτής είναι να ασχοληθεί με αυτή την ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος πριν από οτιδήποτε άλλο. Είναι φυσιολογικό γεγονός, το ότι είναι πολύ δύσκολο για το σώμα να επιδιορθώσει τον εαυτό του, αν δεν αποκατασταθεί η ισορροπία παρασυμπαθητικού και συμπαθητικού συστήματος. Σε κάθε περίπτωση, όταν μειώνεται η δραστηριοποίηση του συμπαθητικού, οι ασθενείς θα αρχίσουν να αισθάνονται άμεσα καλύτερα.

Οι τρόποι με τους οποίους απευθύνεται ο θεραπευτής στο Συμπαθητικό Νευρικό Σύστημα (ΣΝΣ) είναι πρώτιστα οι κινήσεις 9-16 από τις Βασικές Διαδικασίες Χαλάρωσης, οι νεφροί (καθώς απευθύνεται στα επινεφρίδια), ο κόκκυγας (καθώς τα συμπαθητικά και παρασυμπαθητικά νεύρα βρίσκονται στην περιοχή) και η κροταφογναθική άρθρωση (καθώς ερεθίζεται το πνευμονογαστρικό νεύρο, το κυρίως παρασυμπαθητικό νεύρο στο σώμα).

Πιθανόν να χρειάζονται κάμποσες θεραπείες έως ότου το σύστημα αρχίσει να ρυθμίζεται, καθώς δεν κάνουμε όλες τις παραπάνω κινήσεις σε μία συνεδρία. Είναι προτιμότερο ο θεραπευτής να προχωρά αργά, αφήνοντας μεγάλα διαστήματα και διατηρώντας την απλότητα, με το κάνει οικονομία κινήσεων.

Μόλις το σύστημα ρυθμιστεί (και ο θεραπευτής το γνωρίζει αυτό αφενός από την όψη του ασθενούς και αφετέρου από τη μειωμένη αντίληψη του πόνου), τότε μπορεί να προχωρήσει την θεραπεία απευθυνόμενος στην περιοχή του αρχικού πόνου, είτε πρόκειται για αρθρίτιδα στο ισχίο είτε για σπάσιμο στον καρπό που δεν έχει αποθεραπευτεί πλήρως είτε για μια δισκοκήλη, κ.λπ. Επίσης είναι χρήσιμο ο θεραπευτής να ασχοληθεί και με την περιοχή γύρω από τη σπονδυλική στήλη, η οποία επηρεάζεται από τον πόνο, κάνοντας τις κατάλληλες πλευρικές κινήσεις (π.χ., τα νεφρά, τις κινήσεις 9-16 ή το κάτω αναπνευστικό). Αυτές οι κινήσεις πιθανόν να έχουν ως αποτέλεσμα τη διασπορά της περιττής ηλεκτρικής τάσης που συσσωρεύεται στα συγκεκριμένα σημεία. Ειδικά η διαδικασία των νεφρών είναι πολύ χρήσιμη για το χρόνιο πόνο της μέσης, καθώς απευθύνεται στην περιοχή της σπονδυλικής στήλης, όπου γίνεται η επεξεργασία πλήθους νευρικών ερεθισμάτων.

Οι οστεοπαθητικοί ονομάζουν την ευαισθητοποίηση του νευρικού συστήματος και την επιρροή από αυτήν του νωτιαίου μυελού «διευκόλυνση» ή στην περίπτωση του νωτιαίου μυελού «διευκολυμένο τομέα», δηλ. Ένα τμήμα του νωτιαίου μυελού, το οποίο έχει γίνει υπερευαίσθητο. Η λέξη διευκόλυνση αναφέρεται στο γεγονός ότι τα νευρικά ερεθίσματα μεταφέρονται μέσω των νεύρων και δημιουργούνται πολύ ευκολότερα από όσο θα έπρεπε.

Αυτό που συμβαίνει είναι το εξής:

Ως αποτέλεσμα της χρόνιας φλεγμονής, οι ιδιοϋποχείς πόνου, οι οποίοι είναι νευρικές ίνες που αντιλαμβάνονται την καταστροφή των ιστών, αρχίζουν να διασπώνται και να γίνονται υπερευαίσθητοι. Αυτό μπορεί να συμβεί ως αποτέλεσμα οποιασδήποτε φλεγμονώδους κατάστασης, π.χ., ενδομητρίωσης, ελκώδους κολίτιδας, καταστροφής των ιστών μιας άρθρωσης, αρθριτικών, μετεγχειρητικών ουλών, συμφύσεων ή φλεγμονής των μεσοσπονδύλιων δίσκων (κυρίως στο οπίσθιο τμήμα τους, που είναι πλούσιο σε ιδιοϋποδοχείς πόνου).

Ένας από τους λόγους για τους οποίους είναι πολύ δύσκολο να προσδιορίσουμε την πηγή του χρόνιου πόνου, είναι ότι υπάρχουν πολλές πιθανές αιτίες καταγωγής του πόνου και συχνά ο πόνος πηγάζει από περισσότερες από μία ταυτόχρονα. Όταν κάποιος τραυματίζεται και υπάρχει οποιαδήποτε βλάβη στους ιστούς, συμβαίνει μια φυσική απελευθέρωση νευρο-δραστικών ουσιών, οι οποίες είναι σχεδιασμένες να λειτουργούν ικανοποιητικά σε βραχυπρόθεσμη βάση. Ουσίες όπως οι ενδορφίνες, οι ισταμίνες, οι προσταγλανδίνες, η αδρεναλίνη και οι κυτοκίνες απελευθερώνονται για να υποβοηθήσουν την συντονισμένη αποκατάσταση των ιστών.

Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε είναι πως ένας ασθενής μπορεί να παρουσιάσει υπερευαισθησία εξαιτίας της φλεγμονής σε ένα όργανο (π.χ., ένα νεφρό ή μια κατάσταση όπως η ενδομητρίωση), η οποία με τη σειρά της επηρεάζει τους μύες, που ελέγχονται από το αυτό σπονδυλικό τμήμα. Επίσης μπορεί να συμβεί το αντίθετο, όπου κάποια βλάβη ιστού σε άρθρωση ή μύες, μπορεί να επηρεάσει τα όργανα που βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο.

Αυτό που θα παρατηρήσετε είναι, ότι η περιοχή την σπονδυλικής στήλης που επηρεάζεται (κυρίως γύρω από τους ιερονωτιαίους μύες) θα παρουσιάζει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

• Το δέρμα θα είναι ξηρότερο και σκληρότερο σε αυτό το επίπεδο (σε κάποιες περιπτώσεις θα υπάρχουν τούφες από τρίχες γύρω του ή θα έχει την όψη φλούδας πορτοκαλιού).
• Οι ιερονωτιαίοι μύες θα είναι τοπικά σκληροί και ευαίσθητοι (π.χ., όταν ανεβαίνετε προς την άνω πλάτη πιθανόν να συναντήσετε μύες που «αναπηδούν» και είναι ευαίσθητοι στην πρόκληση).
• Θα υπάρχει ενεργειακή υπερδιέγερση στη συγκεκριμένη περιοχή. Αν πολύ απαλά ανεβοκατεβάσετε το χέρι σας στη σπονδυλική στήλη, περίπου τρεις πόντους πάνω από το δέρμα, πιθανόν να έχετε μια αίσθηση σε κάποια σημεία, ότι βρίσκεστε κοντά σε υψηλής τάσης γραμμή ρεύματος. Αυτή η αίσθηση είναι λίγο διαφορετική από την αίσθηση της ψηλάφησης που μπορεί να έχετε σε άλλα σημεία του σώματος. Η ζέστη π.χ., πιθανόν να προέρχεται από φλεγμονή ή να είναι ένδειξη, πως το σώμα απορροφά θεραπευτική ενέργεια στο συγκεκριμένο σημείο (αν είστε θεραπευτές Ρέϊκι ή άλλων ενεργειακών μεθόδων). Το κρύο ή η αίσθηση κρύου αέρα σαν κάποιος να φυσούσε στο χέρι σας, συχνά υποδηλώνει πως κάποια περιοχή του σώματος έχει εκτεθεί σε κάποια φυσική σύγκρουση.
• Ερυθρότητα ή ωχρότητα θα εμφανιστεί στην περιοχή, η οποία διαρκεί μερικά λεπτά. Η ερυθρότητα που έρχεται και φεύγει σχετικά γρήγορα, δεν είναι τόσο σημαντική, καθώς κάποιοι άνθρωποι είναι ευαίσθητοι στην οξύτητα των χεριών ενός θεραπευτή. Μερικές φορές μπορεί να παρατηρηθεί μια κόκκινη γραμμή στο δέρμα, που ακολουθεί την πορεία κάποιου νεύρου. Αυτή η ερυθρότητα είναι αποτέλεσμα ισταμίνης που απελευθερώνεται από τα κύτταρα – μια δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα μέσω του ΣΝΣ.
• Οι σπονδυλικές αποφύσεις στην περιοχή πιθανόν να είναι ευαίσθητες. Ελαφρά χτυπηματάκια μπορούν να προκαλέσουν μια ήπια σύσπαση ή «αναπήδηση» των μυών γύρω από τη σπονδυλική στήλη.

Είναι πολύ χρήσιμο να μπορούμε να ανιχνεύσουμε, που βρίσκεται ο νευρικός ερεθισμός και επομένως και η αρχική βλάβη των ιστών και από που μπορεί να προέρχεται η φλεγμονή, γνωρίζοντας α) ότι η αιτία της μπορεί να είναι σωματική (ιστός, άρθρωση, κ.λπ.) ή σπλαχνική (όργανα) και β) ποιες περιοχές του σώματος (και πάλι σωματικές ή σπλαχνικές) πιθανόν να επηρεάζει αυτή η νευρική «διευκόλυνση».

Complex Regional Pain Syndrome

Το CPRS είναι κλασσικό παράδειγμα των παραπάνω. Παλαιότερα το σύνδρομο ονομαζόταν reflexsympatheticdystrophysyndrome και την εποχή του αμερικανικού εμφυλίου «αιτιοαλγία», καθώς περιέγραφε τον έντονο, καυτό πόνο που βίωναν κάποιοι βετεράνοι, παρόλο που οι πληγές τους είχαν κλείσει από καιρό.

Το βασικό σύμπτωμα είναι ο συνεχής, έντονος πόνος, ο οποίος χειροτερεύει με τον καιρό και βρίσκεται εκτός αναλογίας σε σχέση με την έκταση και τη σοβαρότητα της βλάβης.

Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Νευρολογικών Παθήσεων των ΗΠΑ, επηρεάζει συνήθως τα άκρα και συχνά συνοδεύεται από:

• Καυτό πόνο
• Αυξημένη ευαισθησία του δέρματος
• Αλλαγές στη θερμοκρασία του δέρματος
• Αλλαγές στο χρώμα του δέρματος: συχνά έχει κηλίδες, μοβ, ωχρές ή ερυθρές
• Αλλαγές στην υφή του δέρματος: γυαλιστερό και λεπτό, κάποιες φορές με υπερέκκριση ιδρώτα
• Αλλαγές στα πρότυπα ανάπτυξης νυχιών και τριχών
• Οίδημα και δυσκαμψία των επηρεαζόμενων αρθρώσεων
• Κινητικές δυσκολίες, με μειωμένη ικανότητα κίνησης του επηρεαζόμενου σωματικού μέλους
• Συχνά ο πόνος διαχέεται σε ολόκληρο το πόδι ή το χέρι, παρόλο που ο αρχικός τραυματισμός πιθανόν να αφορούσε μόνο ένα δάκτυλο. Κάποιες φορές ο πόνος μπορεί να μεταφερθεί και στο αντίθετο άκρο και να αυξηθεί λόγω συναισθηματικού στρες.

Το CPRS  αποτελεί ένα ακραίο παράδειγμα «διευκόλυνσης», το οποίο απλώνεται για να επηρεάσει το ΣΝΣ. Πολλοί ασθενείς ωστόσο παρουσιάζουν λιγότερο προφανή συμπτώματα. Για να καταλάβουμε πραγματικά τη διαδικασία της «διευκόλυνσης» και του πως αυτή λειτουργεί, είναι χρήσιμο να διαθέτουμε διαγράμματα του συμπαθητικού και του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος, τα οποία να εικονογραφούν τι επηρεάζει τι. Στο νου μας πρέπει να κρατήσουμε τα εξής:

• Τα συμπαθητικά νεύρα εκφύονται από τα νωτιαία τρήματα Θ1 ως Ο2. Γι’ αυτό το λόγο η «διευκόλυνση» οποιουδήποτε τμήματος της σπονδυλικής στήλης μεταξύ αυτών των δύο, θα έχει ως αποτέλεσμα σωματο-σπλαχνικές ή σπλαχνο-σωματικές «θηλιές», με άλλα λόγια φλεγμένοντες ιστούς που επηρεάζουν όργανα, ή φλεγμένοντα όργανα που επηρεάζουν ιστούς.
• Καθώς δεν υπάρχει άμεση νευρολογική σύνδεση μεταξύ αυχενικών και χαμηλών  οσφυϊκών νευρικών ριζών με τα σπλάχνα, η «διευκόλυνση» αυτών των τμημάτων δεν θα εξαπλωθεί στα σπλάχνα.
• Παρασυμπαθητικά νεύρα που κατευθύνονται στα σπλάχνα εκφύονται από το κρανίο (το πνευμονογαστρικό) και από το ιερό οστούν. Έτσι τα ιερά τμήματα του νωτιαίου μυελού πιθανόν να σχετίζονται με την παρασυμπαθητική «διευκόλυνση» των οργάνων της λεκάνης.
• Στον ενήλικα ο νωτιαίος μυελός είναι αρκετά πιο κοντός από τη σπονδυλική στήλη. Το κάτω άκρο του βρίσκεται κάπου μεταξύ Ο1 και Ο2. Γι’ αυτό το λόγο η διαδικασία των νεφρών μπορεί να είναι χρήσιμη στις περισσότερες περιπτώσεις χρόνιου πόνου στη μέση ή οποιαδήποτε χρόνια κατάσταση, η οποία επηρεάζει το κατώτερο μέρος του σώματος.
• Η σπονδυλική μετατόπιση μπορεί να παγιδεύσει τα νεύρα και να επιφέρει ερεθισμό, πράγμα που ίσως να οδηγεί σε σπονδυλική «διευκόλυνση». Το επίπεδο μετατόπισης θα είναι σαφώς πιο χαμηλά (π.χ., στο Ο5) από το «διευκολυμένο» νωτιαίο τμήμα γύρω στο Θ11/Θ12.
• Ο πόνος στον καταμερισμό ενός νεύρου και η διαφοροποιημένη αίσθηση (κυρίως υπερευαισθησία) μπορούν να ιχνηλατηθούν ακολουθώντας το αντίστοιχο νωτιαίο τμήμα. Για παράδειγμα, για πόνο στο γόνατο: Ο3 νευρική ρίζα και Θ11 τμήμα νωτιαίου μυελού.
• Πιθανόν η απόκλιση του αισθητηριακού ερεθίσματος στη σπονδυλική στήλη να εκτείνεται σε τουλάχιστον τρία τμήματα, π.χ., αν έχει «διευκολυνθεί» το τμήμα Θ12, η «διευκόλυνση» ίσως να περιλαμβάνει και τα Θ11 και Ο1.
• Τα δερματόμια, μυοτόμια και σκληροτόμια είναι περιοχές του δέρματος, των μυών και των οστών αντίστοιχα, τα οποία προέρχονται όλα από τον ίδιο σωμίτη. Ένα δερμοτόμιο, μυοτόμιο ή σκληροτόμιο νευρώνεται στο ίδιο τμήμα του νωτιαίου μυελού από μια κοινή νευρική ρίζα. Όταν ένα τμήμα διευκολύνεται, τα ερεθίσματα πόνου σε οποιοδήποτε σωμιτική συνιστώσα, π.χ., στο σκληροτόμιο, μπορεί να γίνονται αντιληπτά ως πόνος και στις τρεις συνιστώσες. Γι’ αυτό το λόγο ένας ασθενής πιθανόν να βιώνει ευαισθησία ή μούδιασμα, το οποίο επηρεάζει το δέρμα μιας συγκεκριμένης περιοχής, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να αισθάνεται ένα βαθύ μυϊκό ή «οστικού τύπου» πόνο σε κάποια άλλη περιοχή του σώματος.
• Ο ουλώδης ιστός και οι συμφύσεις πιθανόν να χρειαστούν απευθείας προσέγγιση μέσω των διαδικασιών που περιγράφηκαν στο 1^ο μέρος, γιατί μπορούν να διατηρούν ισχυρή «μνήμη» και πρέπει να προσεγγίζονται με προσοχή. Ο βαθύς ουλώδης ιστός μπορεί να προσεγγιστεί επιτυχώς, όταν εργαζόμαστε με πρόθεση και κάνουμε τις κατάλληλες κινήσεις Bowen πάνω στο δέρμα. Σε αυτή την περίπτωση είναι χρήσιμο να οραματιστούμε την ουλή, έστω και αν δεν είναι ορατή.

Παρακάτω αναφέρονται συνοπτικά οι διαδικασίες που χρειάζεται να ακολουθήσει ο θεραπευτής Bowtech  για να απευθυνθεί στο συμπαθητικό και παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα:

ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

• Β.Δ.Χ.
• Νεφρά
• Κόκκυγας
• Κροταφογναθική Άρθρωση
• Ευαισθησία Στήθους
• Ιγνυακοί
• Γόνατο
• Αγκώνας/Καρπός
• Προχωρημένη Διαδικασία Μη Ανταπόκρισης